U potrazi za boljim životom, poslednja dva veka, prestonica bila primamljiva za mnoge narode
U poslednja dva veka, Beograd je često menjao svoju demografsku sliku. Pored Srba, koji su kao najbrojniji narod bili stub razvoja, na kulturni, privredni i ekonomski razvoj uticali su mnogi evropski narodi. Kao grad na izuzetno važnom strateškom mestu, kako su političke prilike dozvoljavale, u njega su se doseljavali stranci, donoseći svoju kulturu i običaje. Vremenom, mnogi su nestali zbog ratova, asimilacije, besparice i političkog uređenja.
Pre dva veka, grad je bio podeljen na tursku, srpsku i trgovačku čaršiju. U komercijalnom delu, živeo je značaj broj Grka, Cincara, Jevreja, Jermena, Bugara i Arbanasa. Uglavnom su se bavili starim zanatima – bakali, mehandžije, terzije, telali, kujundžije, sarafi…
Prema popisu iz 1834. u Beogradu je živelo 7.033 stanovnika. Od tog broja 250 nisu bili Srbi. Turci i Romi u to vreme nisu popisivani, jer nisu bili podložni oporezivanju.
Iako je bio na strateško važnom mestu, Beograd je značajnije počeo da se širi kada je knjaz Miloš premestio prestonicu iz Kragujevca. A pravi bum doživeo je posle Berlinskog kongresa 1878. kada Srbija postaje samostalna država.
Grad na ušću Save u Dunav postaje politički, kulturni, ekonomski centar Srbije. Kao grad koji pruža šansu, u njega se pored Srba iz ruralnih delova, doseljava veliki broj Čeha, Nemaca, Mađara, koji sa sobom donose svoj ukus, običaje i navike. Naseljavaju se pekari, knjigovesci, krojači, zidari, slovolivci… Početak industrijske proizvodnje vezuje se za Čehe i Jevreje, koji osnivaju pivare, mlinove, tekstilne i kožarske fabrike. Brzo su se integrisali u srpsko društvo i u njemu zauzeli bolje položaje.
Prema popisu iz 1889. godine, prestonica, tada Kraljevine Srbije, imala je 55.868 stanovnika. Od tog broja stranci su činili 20 odsto, odnosno 11.013. Gotovo svaki jedasnaeseti stanovnik je bio Nemac, kojih je bilo 4.341. Drugi po brojnosti bili su Jevreji, kojih je popisano 2.599. Treći i četvrti su bili Mađari i Česi. Značajne kolonije imali su Hrati, Italijani, Rumuni, Cincari, Poljaci, Francuzi, Englezi…
Prvi svetski rat, prekinuo je demografsku, ali i kulturnu ekspanziju Beograda. Razrušen grad, napustio je veliki broj žitelja. Međutim, zahvaljujući Oktobarskoj revoluciji, doseljava se približno 10.000 Rusa, protivnika komunizma. Uglavnom je reč o obrazovanom svetu, koji je udario veliki pečat na arhitekturu centra grada. Njihove arhitekte, osmislile su Glavnu poštu u Takovskoj, zgrade Vlade Srbije, Ministarstva inostranih poslova, stari Generalštab, Beli dvor, pozorište Manjež, hotel Moskvu, Patrijaršiju, velike stepenice na Kalemegdanu, Ruski dom i nekoliko crkava.
Za vreme prve i druge Jugoslavije, Beograd postaje najpoželjnije mesto za stanovanje. Centar za sve ljude koji su živeli na ovim prostorima, svojim razvojem, nudio je mogućnosti da pridošlice dobiju posao i obezbede krov nad glavom.
Do početka ratova devedesetih, oko 15 odsto stanovništva bili su doseljenici iz bivših jugoslovenskih republika. Najbrojniji su bili Crnogorci, Makedonci, Hrvati, Muslimani i Goranci. Česi, Jevreji, Nemci, Mađari, zbog istorijskih okolnosti, u međuvremenu, u najvećem broju su se iselili ili su se asimilovali.
ROMI NAJBROJNIJA MANJINA
Prema poslednjem popisu iz 2011. godine, u Beogradu 90 odsto građana, 1.505.448 stanovnika je srpske nacionalnosti. Najbrojnija manjina su Romi, kojih ima 27.325. Za njima slede Crnogorci, kojih ima 9.902 i Jugosloveni, kojih je u prestonici evidentirano 8.061. Među brojnijim manjinama su Hrvati i Makednonci, kojih ima 7.752, odnosno 6.970. Bošnjaka i Muslimana, zajedno, ima oko 5.600, koliko ima i Goranaca. Iako su u državi najbrojnija nacionalna manjina, Mađara u Beogradu ima tek 1.800. Između 1.000 i 1.500 evidentirano je Bugara, Rumuna, Rusina i Slovenaca.
KALMICI
Za Beograđane pravi hit su bili Klamici, zapadnomongolski narod, koji se u prestonicu Kraljevine SHS doselio aprila 1920, zbog neuspešne borbe protiv Boljševika. Stanovnici Malog mokrog luga, gde su podigli koloniju, zvali su ih „Kinezima“. Prvi budistički hram u Evropi, upravo su oni podigli 1929. godine. Beogradska kolonija Kalmika (oko 400 žitelja) je prestala da postoji 1944. godine kada su njeni članovi izbegli u Nemačku, a kasnije u SAD. Prognanicima je dopušten povratak u Kalmikiju tek 1957. nakon dolaska Hruščovana vlast.
KINEZI
Poslednji osetniji priliv stranaca, dogodio se poslednjih 15 godina, kada se u Beograd doselilo nekoliko hiljada Kineza. Najveći broj njih živi i radi bez papira, a po zvaničnoj evidenciji RZS, ima ih 344. Poslednjih meseci primetno je da se mnogi od njih sele u neke druge države, zbog loše ekonomske situacije u Srbiji i smanjenog obima trgovine.
Foto: M. Mrkaja
